Гісторыя і сучаснасць

парафіі Узвышэння Святога Крыжа
ў горадзе Баранавічы

Каталіцкая парафія ў Баранавічах фарміравалася разам з развіццём горадам. Мясцовая супольнасць вернікаў на мяжы 19-20 ст. у тагачасным пасёлку Баранавічы спачатку была часткай старадаўняй парафіі Перамянення Пана ў мястэчку Новая Мыш. Па меры росту насельніцтва будучага горада, мясцовыя вернікі спачатку збіраліся на супольную малітву ў капліцу пабудаваную над пахавальняй графскага роду Развадоўскіх. Пры гэтай капліцы ў 1911 годзе была заснавана асобная парафія для баранавіцкіх католікаў. З развіццём маладога горада колькасць вернікаў хутка павялічвалася. Узнікла неабходнасць пабудовы парафіяльнага касцёла.

Першая Сусветная вайна і далейшыя гістарычныя падзеі, якія змянілі карту Еўропы, не далі магчымасці пачаць будаўніцтва святыні. Толькі ў 1923 годзе, дзякуючы намаганням мясцовых парафіянаў, якіх было ў той час ужо некалькі тысяч, пад кіраўніцтвам першага пробашча ксяндза Люцыяна Жаландкоўскага пачалося будаўніцтва касцёла, якое завяршылася ў 1925 годзе.

Касцёл Узвышэння Святога Крыжа пабудаваны з дрэва. Даўжыня – 27 м., шырыня – 12 м., вышыня – 15 м. 18 кастрычніка 1925 года новы парафіяльны касцёл – першая каталіцкая святыня ў горадзе - быў кансэкраваны Слугой Божым Біскупам Зыгмунтам Лазінскім і стаў месцам духоўнага ўзрастання для жыхароў хутка растучага горада.

1 жніўня1933 г. пробашчам парафіі быў прызначаны ксёндз Ян Барысюк, які з вялікай руплівасцю актыўна развіваў духоўнае жыццё парафіі. Ён увёў у практыку вернікаў разнастайныя набажэнствы, малітоўныя працэсіі, а таксама актывізаваў катэхетычнае навучанне. У 1933 г. была пабудавана велічная мураваная брама перад касцёлам.

У 1935 годзе былі ўсталяваныя і пасвечаныя чатыры юбілейныя крыжы каля касцёла. Шматлікія баранавіцкія вернікі вырушалі з гэтай святыні ў пешых пілігрымках на адпустовыя ўрачыстасці да касцёла ў Новай Мышы, да санктуарыяў Маці Божай ў Вострай Брамы ў Вільні, на Ясную Гару ў Чэнстахове. Узровень духоўнага жыцця парафіі усё больш узрастаў і ўзбагачаўся. Пра гэта сведчыць дзейнасць у той час 13 малітоўных груп Жывога Ружанца: 10 жаночых, 2 мужчынскіх і 1 дзявочае, супольнасць Трэцяга Закону святога Францішка, Ганаровая варта Сэрца Езуса, шматлікая супольнасць міністрантаў, Эўхарыстычная круцыята дзяцей. З 1933 г. ў парафіі пачало дзейнічаць дабрачыннае таварыства “Карытас”, якое апекавалася асабліва беднымі і сіратамі. Былі арганізаваны малітоўныя супольнасці жанчын, жанатых мужчын, моладзі. У парафіі дзейнічаў рэілігійны рух “Каталіцкая акцыя”.
У 1936 годзе колькасць парафіян сягала амаль дзесяці тысяч асобаў. Падчас Другой Сусветнай вайны (1939–1945гг.) касцёл Узвышэння Святога Крыжа працягваў быць цэнтрам духоўнасці і падтрымкі для вернікаў.

У 1948 годзе ксёндз Ян Барысюк быў арыштаваны савецкай уладай і памёр у 1953 г. у турме ў г. Свярдлоўск на Урале.

Пасля ксяндза Яна Барысюка пробашчам парафіі быў ксёндз Станіслаў Рагоўскі. У 1952 годзе каля касцёла быў пабудаваны парафіяльны дом (плябань), а ў 1957 г. да касцёла была дабудавана яшчэ адна сакрыстыя.

Пасляваенны час гвалтоўнай атэізацыі быў вельмі цяжкім духоўным выпрабаваннем для веруючых людзей. Нягледзечы на забароны і праслед за веру парафіяне бралі шлюбы, хрысцілі дзяцей, вялася падрыхтоўка дзяцей і моладзі да прыняцця святых сакрамэнтаў і катэхізацыя. Касцёл у Баранавічах стаў цэнтрам духоўнасці, веры і надзеі. У яго сценах на супольную малітву збіраліся вернікі не толькі з з горада, але і з усяго баранавіцкага рэгіёна. Рэлігійнае жыццё развівалася далей. Дзейнічаў Трэці закон францішканаў. У 1960 г. у парафіі пачалі служыць сёстры з манаскай супольнасці анелянак.

Пасля смерці ксяндза Станіслава Рагоўскага, у 1978 г. пробашчам парафіі стаў ксёндз Антоні Гей. Гэты святар аднавіў літургічнае жыццё вернікаў згодна з пастановамі II Ватыканскага Сабора. У 1980 годзе быў пабудаваны новы алтар і праведзены рамонт касцёла. Нягледзячы на атэістычныя часы, душпастырства квітнела і развівалася далей: праводзіліся набажэнствы, адбывалася катэхізацыя дзяцей і моладзі, вернікі хадзілі пілігрымкамі да Маці Божай Вастрабрамскай у Вільню, дзейнічаў моладзевы парафіяльны хор, развіваўся малітоўны рух Жывога Ружанца і інш.

У канцы 1980-х парафію ўпершыню ад 1938 г. наведаў з пастырскім візітам Біскуп Пінскай дыяцэзіі. Гэта быў Біскуп Уладыслаў Ендрушук. У пасляваенны атэістычны час Біскуп Пінскі меў рэзідэнцыю ў Драгічыне над Бугам (Польшча).
Пасля аднаўлення структур Каталіцкага Касцёла на Беларусі ў 1991 г. Апостальскім Адміністратарам Пінскай дыяцэзіі стаў новапрызначаны Арцыбіскуп Казімір Свёнтэк, які вырас і выхоўваўся ў Баранавічах, у юнацтве служыў міністрантам у касцёле Узвышэння Святога Крыжа.

3 жніўня 1991 г. новым пробашчам парафіі стаў айцец дамініканін Казімір Велікаселец, які далей развіваў душпастырства, клапаціўся пра духоўны рост вернікаў і дбаў пра касцёл. 22 верасня 1992 г. па запрашэнні айца Казіміра ў парафіі пачалі служыць сёстры з манаскай супольнасці святога Дамініка, якія актыўна ўключыліся ў арганізацыю і правядзенне катэхетычных заняткаў для дзяцей, моладзі і дарослых. Сёстры ўзяліся таксама за арганізацыю аздаблення касцёла і малітоўнага жыцця ў ім, служачы як сакрыстыянкі і арганісткі.

13 чэрвеня 1993 г. упершыню ад часоў Другой Сусветнай вайны адбылася малітоўная працэсія Божага Цела вуліцамі горада. 1 верасня 1994 г. адчыніў гасцінна дзверы новы парафіяльны дом, дзе пачалі праходзіць катэхетычныя сустрэчы. Частка дома была перададзена для пражывання сёстрам дамініканкам, якія служаць пры парафіі.

У 2000 годзе пробашчам парафіі стаў ксёндз Тадэвуш Волас з манаскай супольнасці Найсвяцейшага Сэрца Езуса, які плённа і старанна развіваў душпастырства і прадаўжаў справу сваіх папярэднікаў.

27 студзеня 2006 г. пробашчам парафіі быў прызначаны ксёндз Юзаф Дзеконскі, які служыў у парафіі да снежня 2011 г. Яго стараннямі была зроблена працэсійная дарожка, усталяваная металічная агароджа з боку цэнтральнай вуліцы. Ксёндз Юзаф ахвярна працаваў і развіваў духоўнасць і малітоўнае жыццё ў парафіі.

31 студзеня 2011 г. пробашчам парафіі Узвышэння Святога Крыжа ў г. Баранавічы быў прызначаны ксёндз Валянцін Новак, які да гэтага служыў амаль 25 гадоў у парафіі Перамянення Пана ў Новай Мышы. Ксёндз Валянцін па сённяшні дзень служыць у найстарэйшай святыні горада. За час яго ахвярнай душпастырскай працы касцёл быў адрамантаваны ў сярэдзіне і звонку, пакладзена плітка на пляцы перад і вакол святыні, адрамантавана крыпта пад касцёлам, дзе пахаваныя заснавальнікі горада Баранавічы – графская сям’я Развадоўскіх.

У наш час касцёл Узвышэння Святога Крыжа ў г. Баранавічы працягвае жыць інтэнсіўным духоўным рытмам яднання вернікаў з Богам. Штодзённа цэлебруецца святая Імша, удзяляюцца святыя сакрамэнты. Сёстры з манаскай супольнасці святога Дамініка вядуць катэхетычнае служэнне сярод моладзі, дзяцей і дарослых. З гэтай парафіяльная супольнасці выйшлі за апошнія гады новыя святары, якія самааддана нясуць душпастырскае служэнне. Гэта ксёндз Эдуард Сінкевіч, ксёндз Уладзіслаў Чуйко, ксёндз Дзмітрый Прыступа, ксёндз Аляксандр Пятліцкі.

Баранавіцкая парафія Узвышэння Святога Крыжа з удзячнасцю памятае ў малітве пра святароў, якія ў апошняе дзесяцігоддзе служылі тут як вікарыі. Гэта ксёндз Павел Рудзьман (служыў тут з 2012 па 2014 гг.), ксёндз Юрый Пракапюк (служыў тут з 2014 па 2016 гг.), ксёндз Юрый Дрозд (служыў тут з 2016 па 2018 гг.), ксёндз Эдуард Мажаеў (служыў тут у 2019–2020 гг.).

Сучасная парафія Узвышэння Святога Крыжа ў г. Баранавічы – гэта вялікая духоўная сям’я людзей самых розных пакаленняў, якіх яднае адданасць хрысціянскім каштоўнасцям, вялікая вера і любоў да Бога, шчыры клопат пра родны касцёл, дзе кожны адчувае сябе як дома.