Пінская дыяцэзія
Рымска-каталіцкага Касцёла ў Рэспубліцы Беларусь
ГІСТОРЫЯ ДЫЯЦЭЗІІ
Гісторыя і сучаснасць Пінскай дыяцэзіі
Гісторыя Каталіцкага Касцёла на тэрыторыі сучаснай Пінскай дыяцэзіі сягае першага тысячагоддзя нашай эры. Паводле археалагічных крыніцаў, у ХІ ст. заўважаны сакральныя пабудовы ў ласцінскім стылі ў Тураве на тэрыторыі Пінскай дыяцэзіі. Вядомыя таксама іншыя памяткі прысутнасці хрысціянства лацінскага абраду на тэрыторыі Палесся, між іншым, служэнне ў Тураве як тагачасным мясцовым княскім цэнтры рыма-каталіцкага біскупа-дамініканца з Кракава.
З гісторыі вядома, што на тэрыторыі, якая сёння ўваходзіць у склад Пінскай дыяцэзіі, розныя манаскія супольнасці вялі актыўнае служэнне. Тут былі кляштары ордэнаў дамініканцаў, езуітаў, бэнэдыктынаў, кармэлітаў, адзіны ў Беларусі кляштар ордэна картузіянцаў у Бярозе і кляштар барталамітаў у Пінску. Самы першы вядомы рыма-каталіцкі кляштар на тэрыторыі дыяцэзіі заснавалі францішкане ў 1396 г.
У сярэдзіне XVII ст. на тэрыторыі паміж Пінскам і Янавам Палескім (Іванава) прапаведаваў манах-езуіт святы Андрэй Баболя, які загінуў мучаніцкай смерцю 16 мая 1657 г. Цяпер ён з’яўляецца нябесным апекуном дыяцэзіі.
Першая спроба арганізацыі Пінскай дыяцэзіі адносіцца да канца XVIII ст., калі ўся тэрыторыя беларускіх земляў увайшла ў склад Расійскай імперыі. Імператрыца Кацярына ІІ указам ад 6 (17) верасня 1795 г. аб’явіла аб устанаўленні для рыма-каталіцкага вызнання ў Мінскай, Валынскай, Падольскай, Брацлаўскай і Вазнясенскай губернях дзвюх дыяцэзій – Пінскай і Летычэўскай. Пінскім ардынарыем стаў біскуп Каспер Казімір Цецішоўскі. Аднак з боку Апостальскай Сталіцы дыяцэзія не была кананічна зацверджана. У 1798 г. некананічная Пінская дыяцэзія рашэннем імператара Паўла І спыніла сваё існаванне.
Утварэнне кананічнай Пінскай дыяцэзіі адбылося ў першай палове XX ст., калі Папа Пій XI булай “Vixdum Poloniae unitas” ад 28 кастрычніка 1925 г. рэарганізаваў адміністрацыйныя адзінкі Каталіцкага Касцёла ў гэтай частцы Еўропы. У выніку змяніліся межы некаторых дыяцэзій і ўзніклі новыя, у тым ліку і Пінская. Яе першым ардынарыем стаў Слуга Божы біскуп Зыгмунт Лазінскі. У 1925 г. была ўтворана дыяцэзіяльная курыя. З 1926 г. пачалася дзейнасць дыяцэзіяльнай друкарні і іншых устаноў. 1 мая 1927 г. быў створаны Катэдральны капітул.
Асаблівае месца ў гісторыі дыяцэзіі займае Духоўная семінарыя імя святога Тамаша Аквінскага. Яна пачала дзейнічаць 12 верасня 1925 г. у мурах былога францішканскага кляштара ў Пінску. Сярод даваенных выпускнікоў семінарыі — такія славутыя асобы, як мучанік Другой сусветнай вайны Благаслаўлёны ксёндз Мечыслаў Багаткевіч, Слуга Божы ксёндз Аляксандр Зянкевіч, Кардынал Казімір Свёнтэк, Біскуп Драгічынскі Уладзіслаў Ендрушук, прафесар Акадэміі каталіцкай тэалогіі ў Варшаве, шматгадовы рэктар Вышэйшай духоўнай семінарыі ў Драгічыне ксёндз прэлат Уладзіслаў Гладоўскі, іншыя святары: Міхал Вільнеўчыц, Грыгорый Каласоўскі, Станіслаў Лазар, Антоні Грыбоўскі, Ежы Росяк, шматгадовы духоўны айцец драгічынскай семінарыі Станіслаў Рыжка і інш. Дзейнасць духоўнай семінарыі была прыпыненая ў 1939 г.
Тэрыторыя дыяцэзіі пасля Другой сусветнай вайны амаль цалкам увайшла ў склад БССР. У межах Беларусі з 31 снежня 1946 г. і да красавіка 1989 г. Генеральным Вікарыем Пінскай дыяцэзіі быў ксёндз інфулат Вацлаў Пянткоўскі. Пад яго кіраўніцтвам у в. Мядзведзічы (Ляхавіцкі раён) пэўны час вялася падрыхтоўка кандыдатаў да святарства. У красавіку 1989 г. яго наступнікам на пасадзе Генеральнага вікарыя дыяцэзіі стаў ксёндз Казімір Свёнтэк.
У 1991 г. змяніліся межы Пінскай дыяцэзіі. Між іншым у яе склад увайшла тэрыторыя сучаснай Гомельскай вобласці.
У перыяд 1989–1991 гг. Апостальскім Адміністратарам для католікаў у Беларусі быў біскуп Тадэвуш Кандрусевіч.
З 1991 па 2011 г. Апостальскім Адміністратарам Пінскай дыяцэзіі быў Кардынал Казімір Свёнтэк (да 1994 г. як арцыбіскуп). Пры ім былі ўзноўлены многія парафіі. Яго стараннямі была адноўлена Духоўнай семінарыі ў Пінску, якая дзейнічала з 2001 г. па 2024 г. Кардынал спрыяў утварэнню Дома міласэрнасці для пажылых асобаў у Лагішыне і Рэабілітацыйнага цэнтра для дзяцей-інвалідаў у Гомелі.
У 2011–2012 гг. Апостальскім Адміністратарам Пінскай дыяцэзіі быў арцыбіскуп Тадэвуш Кандрусевіч. У 2012 г. Папам Бэнэдыктам XVI Дыяцэзіяльным Біскупам Пінскім быў прызначаны біскуп Антоні Дзям’янка. Дапаможным Біскупам Пінскай дыяцэзіі з 1999 г. па 2024 г. быў біскуп Казімір Велікаселец OP. У ліпені 2024 г. Папам Францішкам новым Дапаможным Біскупам Пінскай дыяцэзіі быў прызначаны біскуп Андрэй Зноска.
У наш час Пінская дыяцэзія ўключае ў сябе Гомельскую і Брэсцкую вобласці. Душпастырская праца ажыццяўляецца ў парафіях, аб’яднаных у дзевяць дэканатаў: Баранавіцкі, Брэсцкі, Гомельскі, Кобрынскі, Ляхавіцкі, Мазырскі, Навамышскі, Пінскі і Пружанскі.
З 2009 г. ў дыяцэзіі дзейнічае тэалагічная навучальная ўстанова для свецкіх асоб – Катэхетычны каледж імя Слугі Божага біскупа Зыгмунта Лазінскага ў Баранавічах.
У Пінскай дыяцэзіі асабліва ўшаноўваюцца: святы Андрэй Баболя, благаслаўлёны Мечыслаў Багаткевіч, Слуга Божы Зыгмунт Лазінскі і Слуга Божы Аляксандр Зянкевіч. Тут таксама пашыраны культ Божай Маці. Да ліку абразоў, якія асабліва ўшаноўваюць вернікі, адносяцца: Маці Божай Берасцейскай, Маці Божай Лагішынскай (Каралевы Палесся), Маці Божай Юравіцкай, Маці Божай Ласкавай (г. Косава), Маці Божай Бялыніцкай (в. Новая Мыш), Маці Божай Гомельскай. У катэдральным касцёле ў Пінску знаходзіцца знакаміты абраз Пінскай Мадонны.
Месцамі шматлікіх пілігрымак вернікаў сталі санктуарыі Маці Божай у Лагішыне, святога Андрэя Баболі ў Іванаве і Маці Божай Фацімскай у Баранавічах.
Адметна, што ў Ішкалдзі (Баранавіцкі раён) знаходзіцца самы старажытны з захаваных на тэрыторыі Беларусі касцёл, пабудаваны ў 1472 г. у гатычным стылі. Прыкладам драўлянага дойлідства з’яўляецца касцёл у Паланечцы (Баранавіцкі раён), дзе хрысцілі Ігнацыя Дамейку – нацыянальнага героя Чылі. На касцёльных могілках у Лыскаве (Пружанскі раён) пахаваны Францішак Карпінскі – паэт і пісьменнік другой паловы XVIII – пачатку ХІХ ст. У пружанскім касцёле, дзе распачынаў сваё святарскае служэнне будучы Кардынал (першы ў Беларусі) Казімір Свёнтэк, знаходзяцца ўнікальныя рэліквіі святых апосталаў і нябесных заступнікаў.
З 2018 г. у Пінскім катэдральным касцёле праводзіцца Міжнародны фестываль арганнай музыкі “Ars Magna Organi”. Канцэрты вялікіх майстроў з выкарыстаннем гэтага ўнікальнага, аднаго з найбуйнейшых і найстарэйшых на тэрыторыі краіны музычных інструментаў, натхнілі іншыя мясцовасці адрадзіць арганную музыку і ўключыцца ў праграму фестываля пашыраючы яго геаграфію.
У 2025 г. Пінская дыяцэзія адзначае юбілей сотай гадавіны з даты яе заснавання.
РАІМ ПАЧЫТАЦЬ